Addis Abeba

Zaterdag 26 maart 2016

Frank heeft Marjan vroeg van het vliegveld gehaald. Gert Oonk en Iris en ik gaan vandaag Addis Abeba verkennen en vliegen vanavond om 11.00 uur via Frankfurt naar Schiphol. We nemen de taxi naar Merkato, 1 vierkante km markt en het handelscentrum van Addis. Hier kijk je de ogen uit. Eerst een heerlijke cappuccino voor 8Birr (32cent). Dan door heel smalle steegjes naar de spicemarket. Overal is activiteit. Overal gebeurt wat.  Mensen sjouwen pakken op hun hoofd door de steegjes , duwen, roepen. We zijn gewaarschuwd voor zakkenrollers en we hebben alleen wat contant geld bij ons. Als 3 ‘farengis’ ben je direct gespot. Bij het zien van een camera roept de een ‘no photo’, de ander duikt weg en weer een ander draait zijn hoofd om. Het beste is om eerst een gesprekje aan te gaan, bijv. wat een mooie producten heb je en dan te vragen of je een foto mag maken. Meestal mag het dan. Geweldige indrukken.  Dan met de taxi naar de St. George’s Cathedral. We willen er in maar moeten eerst betalen. Een guard blijft met ons meelopen. Dan gaan we ieder een kant op. Wie moet de guard dan volgen?  Uiteindelijk betalen we toch om in het museum te mogen. Dan naar Piazza, de Italiaanse wijk. Valt ons tegen, een plein is helemaal afgebroken. Wel wat chiquere winkels. We lunchen in Ristorante Castelli, het beroemdste restaurant van Addis, al jaren gerund door dezelfde Italiaanse familie. Op de wanden foto’s van beroemdheden die hier gegeten hebben. Geweldige lunch en na vier weken een glas witte wijn. Vandaar nemen we een taxi naar de Entoto Hills, naar het topje op 2900 meter, waar een prachtig uitzicht moet zijn over heel Addis.  Tijdens de weg omhoog zien we talloze vrouwen enorme takkenbossen naar beneden dragen. Hoe kunnen die tengere beentjes het dragen? We bezoeken de kerk en het museum Entoto Maryam. Er ontstaat een enorme onweersbui en komen niet meer aan het paleis toe van Menelik. Hier is hij tot keizer gekroond in 1889. Het uitzicht kunnen we ook niet meer zien. Jammer. We rijden naar beneden in de stromende regen. Allerlei takkenbossen passerend. In de stad gekomen is het droog en we besluiten met de taxi te gaan naar Washa Michael Church, een rotskerk, eigenlijk vlakbij ons guesthouse. De weg omhoog wordt onverhard en uiteindelijk zo slecht dat we besluiten verder te lopen. De taxi draait en wacht. Er komen helemaal geen toeristen. Niemand weet waar het is. Maar in de Bradt guide staat het perfect omschreven. Jongetjes wijzen ons de weg voor een paar Birr. Na betaling van 400Birr, voor de camera 200, doet een gids een golfplaten omheining open en jawel, daar in de diepte ligt de rotskerk. Het dak is door de Italianen in de oorlog gebombardeerd, dus je kunt er zo inkijken. Stamt uit de 4^e eeuw, veel ouder dan de rotskerken in noord Ethiopië, die veel later naar dit voorbeeld zijn gebouwd. Onderweg zien we veel hardlopers trainen. In ons guesthouse logeert een hele Amerikaanse ploeg hardlopers. De Entoto Hills zijn populair voor hoogtestages. We dineren nog met Frank en Marjan en zijn op tijd terug op het vliegveld voor een soepele terugvlucht. Prachtige ervaringen allemaal, maar ook wel weer zin om naar huis te gaan.

Beter Bed

dat zijn pas poppen

kruiden

Ristorante Castelli

op weg naar Entoto Hills

gebukt onder zware last

Washa Mikael Church (rotskerk)

EINDE  BLOG

Stuift over de weg

Vrijdag 25 maart 2016

De dag van vertrek. Bij het ontbijt schudden we de Amerikanen de hand. Dr. Jim Guzak, de Amerikaanse oogarts, bedankt ons ook nog. Afscheid nemen van de zusters. You come back zeggen ze. Seigni, de zoon van Paulus, brengt ons weer. We vertrekken om half tien, want Seigni wil voor donker terug zijn. Wat een slechte weg. Hij rijdt hard. Hij stuift over de weg letterlijk. Af en toe stuiteren we met hoofd tegen het dak. De dakladder gaat klapperen, Seigni breekt hem af en legt hem in de auto. Ruim drie uur hobbelen, maar wel prachtig landschap. Om 1 uur zijn we in Gambela. Veel te vroeg.  Wat is het hier heet. Er hangt geen thermometer op het vliegveld. Een beambte zegt desgevraagd dat het inde low forties is. Zo voelt het ook . Het zweet gutst ons van het hoofd. En we moeten wachten tot 5 uur. We realiseren ons dat het in Dembi Dolo wel een heel lekker klimaat is. Addis voelt fris. Ik schat zo’n 20*.We worden gehaald door het guesthouse met een oude Toyota Corolla. Veel te klein, maar het lukt de bagage mee te nemen. 4 koffers op het dak, bijeengebonden met een touwtje.  Niet te hard remmen en voorzichtig over de rotonde zeggen we. Frank heeft een afspraak gemaakt met Negarsa, het hoofd van de NCS, de Nekemte Catholic Secretary op het gebied van gezondheid. We bespreken met hem de mogelijkheid om in Dembi Dolo een Dental Therapist of een Health Officer te krijgen. We denken aan Ephrahim. Het lijkt een mogelijkheid te zijn. Alleen wij moeten toestemming te hebben van Rotary Doctors Nederland. We nemen een douche. Alles is rood van het stof. Het komt je neus uit. En wat een rood komt er uit de oren. In het guesthouse wordt een
overheerlijke spaghetti geserveerd.

koffers op het dak

afscheid nemen van de zusters, links Paulus met zoontje

maraboes onderweg op vuilnisbelt

Farewell party

Donderdag 24 maart 2016

koffie ceremonie

Veel dikke mensen heb ik niet gezien. Over het algemeen zijn de Ethiopiërs lang en slank. Ik vind ze mooier dan de Kenianen met hun bollere koppen. Best wel mooie vrouwen zijn er bij. Vaak een smaller naar onder uitlopend gezicht en een smallere onderkaak hebben ze. Ze hebben ook veel meer haar. In Kenia is bijna iedere man kaal geschoren en hebben de vrouwen een pruik. Hier niet, hoewel sommige vrouwen extensions hebben (aldus Iris). Als ik een  kies in de onderkaak trek pak ik de onderkaak beet met mijn linker duim en wijsvinger. Dan denk ik wel eens, wat een dunne kaak, ben bang dat die breekt. Maar dat gebeurt niet, het bot is hier zo hard en de kiezen staan zo vast. Vanmorgen nog werken. Dan eindoverleg met Sr. Alganesh. We gaan ons best doen bij Rotary Doctors Nederland om uiteindelijk voor hier een dental therapist opgeleid te krijgen. We hebben een persoon in gedachten. Die hebben we gepolst en hij voelt er veel voor. Dan zouden we na 3 a 4 jaar dit project kunnen afronden. En dan kan Danka Clinic tandheelkunde aan hun disciplines toevoegen. Vanmiddag moeten we alle tandheelkundige zaken sorteren, pakken, labelen en opbergen in de store. Een hele klus. Om 4 uur is de farewell en koffie ceremonie. Bessatu heeft een prachtige jurk aan en zit temidden van de bloemen. Voordat Bessatu de koffie inschenkt gaat ze met een pannetje gebrande bonen rond en wuift iedereen de lekkere geur toe. Allemaal zijn ze present. Iris en Frank hebben voor ieder een envelop met een fooi gemaakt als dank. Sr.Alganesh spreekt ons toe  en heeft voor ons 4-en een pakje. Daarin een Ethiopische sjaal en een kilo gebrande koffie. We drinken koffie met de gebruikelijke gepofte maïs, kleine vierkante blokjes van zanddeeg en de geroosterde graankorrels. Veel dankbare woorden en ze hopen dat we terugkomen. We kunnen alleen niets toezeggen. Om 6 uur nog even naar het dorp om de bestelde koffie te halen. We hadden de prijs afgesproken. Maar ik moet meer betalen. 25Birr voor de houtskool en 10 Birr voor het meisje dat de koffie brandt. Belachelijk natuurlijk Er komen steeds meer mensen om heen staan en gaan zich er mee bemoeien. Ik overweeg om weg te lopen. Aan de andere kant denk ik de koffie is ipv 45Biir de kilo nu 50Birr,m dat is 2 Euro ipv 1,80Euro. Omdat het ook voor Gert Oonk is denk ik toe maar. Avondeten is weer gezellig met de Amerikanen. Dan koffers pakken. De mijne ruikt helemaal naar koffie.

Bessatu gaat roind met pannetje koffie

Sr. Alganesh spreekt ons toe

 

Chantage

Woensdag 23 maart 2016

chantage brief in Oromo



met 2 van de Amerikaanse Rotarians op de foto



ezel wacht voor de kliniek



Gert Oonk bestelt gebrande koffie

De Amerikanen van de eye-clinic hebben een dag vrij. Ze opereren elke dag van 8 tot 8. Ongelooflijk. De ‘runners’ bezoeken plaatsen in de omgeving. Ze gaan ook naar Sumaro Kindergarten. Frank mag van ons meegaan, want hij is er nog niet geweest. In gedachten zie ik de kinderen weer  ‘welcome, welcome’ zingen. Achteraf hoor ik dat de Amerikanen ook tranen in de ogen kregen. Er zijn 2 onderwijzers voor behandeling in de clinic. Via Yohannis spelen ze ons een brief toe waarin staat dat, als zij de health talk moeten doen in hun klas, zij gratis behandeling eisen. Dit is pure chantage natuurlijk. Ik zeg meteen dat doen we niet. Yohannis zegt ‘we take some and we give some’. Onderling bespreken we het en leggen het papier op het bureau van Sr. Alganesh. Iris en Frank gaan het vanavond bespreken met abba Girma, die de baas is over deze school. De kinderen behandelen we gratis, op onze kosten. De onderwijzers hebben een salaris en kunnen het betalen.  We krijgen vanmiddag geen kinderen uit hun klas. Met de koffie komen de Amerikaanse Rotarians op bezoek. Frank houdt een soort health talk, zoals normaal Almaz doet aan de hand van de flipover. We moeten nog wat kinderen behandelen van het kindertehuis van de zusters en Frank en Gert Oonk doen nog een zenuwbehandeling met beperkte middelen bij een jongetje, dat 4 snijtanden heeft gebroken door een ongeval. En de dag is alweer om. We nemen een Bajaj om voor half zes bij de bank te zijn. We moeten geld pinnen voor het verblijf hier, voor de salarissen voor extra mensen voor ons zoals de vertalers, en voor de nodige fooien. Dan drinken we nog een laatste keer een macchiato bij cafe Sana. Hier zit ’s middags een dame koffie te branden. We besluiten hier gebrande koffie te bestellen, want op de markt koop je alleen ongebrande en ongepelde koffie. Gert Oonk bestelt 5 kg en ik 2 kilo. Morgen ophalen. Wat kost nou een kilo gebrande koffie? 50Birr, nog geen 2 Euro. De Amerikanen zijn niet meer zo luidruchtig als de eerste dag en we praten gezellig met ze tijdens het eten. Morgen de laatste werkdag.

Balonnen

iedereen moet langs de cardroom



blij met een ballon



na behandeling



zojuist verdoving gehad

Dinsdag 22 maart 2016

Nog steeds geen stroom. En de omvormer van 12V naar 220V in het kantoortje doet het niet. We geven de Amerikanen de schuld. We verdenken ze ervan alles massaal op te laden zodat de omvormer het begeeft. Mijn scheerapparaat is leeg, telefoon en laptop kunnen niet opgeladen. Balen. Het werk liep lekker door en Ephrahim had de te behandelen kinderen van de kleuterschool gehaald. Die behandelen we tussen de volwassenen door. De kinderen waren erg flink, niemand geeft een kik. Mocht een kindje huilen dan laten we hem niet meteen terug de gang opgaan, want dat beïnvloedt de anderen. We blazen handschoenen als ballonnen op als beloning. In de loop van de middag komt een vader met veel stampij binnen. Toevallig had ik een dochtertje behandeld. Een melkkies getrokken waar een fistel aan zat. En 2 melkkiezen gesliced. Een lange tirade tegen Sr. Bisrat en lady Elmaz. Ik stond erbij. Ga vast tekeningetjes maken wat ik gedaan heb. Laat het hem zien. En zegt blij te zijn dat het gedaan is. Hij is het er niet mee eens dat we zijn kind zo van school gehaald hebben zonder hem te informeren. Hij heeft wel gelijk. Communicatie is het probleem. Eerder hadden we kinderen verteld een ouder mee te nemen. Dat werkte niet. We misten 10 kinderen en hadden weinig te doen. Nu hebben we het een leerkracht in de klas laten afkondigen ruim van te voren dat we vanmiddag de kinderen gaan behandelen. Gebitscontroles zijn al op school gedaan. Als er geen ouder was hebben we toch behandeld. Met als gevolg een boze vader. Aan het eind van de middag behandelen we nog de gepensioneerde nurse. His filling fell off. Centrale snijtand netjes opgebouwd. We hebben ons kunnen redden met de kapotte generator, die steeds bijgevuld wordt. Paulus repareert de omvormer en we kunnen onze apparaten weer opladen. Ineens is er ’s avonds stroom. Zal wel druk zijn op het net. Snel 3 verhalen op het blog. Gelukt. De dag is weer omgevlogen

Generator II

Maandag 21 maart 2016

onderweg

onderweg

De Amerikanen zijn ons voor met ontbijten. Ze bezetten ruim de 2 tafels. We wachten onze beurt af. Zij ruimen niets af en lopen zo weg. Ik zeg een beetje gemeen dat we onze eigen rommel opruimen. Later bedankt Sr. Bisrat me voor mijn opmerking. We hebben voor het ontbijt een nieuw plan bedacht voor de generator. De oude van de eye-clinic is doorgebrand en niet te repareren. Als zij nou de onze houden dan proberen we de lichtere van Paulus te lenen. We sluiten de compressor niet aan, alleen de tandsteen apparaten, die ieder maar 50 Watt gebruiken. Zijn we allemaal gered. De zusters vinden dit een goed plan. De stroom valt ’s morgens al weer uit. Dan zijn ze bij de eye-clinic gered. Voor ons starten ze de oude Yanmar generator van de clinic. Er blijft een mannetje bij om er elke 5 minuten water bij te doen omdat de waterpomp lekt. We zijn om 17.00 uur teug. Alle 4 gaan we lezen voor het eten. Straks zijn de Amerikanen er weer en dan is het gedaan met de rust. Als we net klaar zijn met het diner  om 19.30 uur komen de Amerikanen. Ze bedanken ons voor de generator. We praten even met ze. Wat zij meemaken is toch wel veel heftiger dan onze dagelijkse abcessen en afgebroken kiezen met hier en daar een fistel in de mond of zelfs een wangfistel. Het is te erg voor woorden. Zij hebben een jongen op consult die van opzij door de oogkassen is geschoten. Kunnen ze niets aan opereren. Twee weken geleden kan de scholier Negassa vaker voor ons vertalen. Op zijn school is het onrustig. Disturbancies noemt hij dat. Een soort scholieren protest. Ze hebben een leraar geduwd of geslagen. De militairen grepen in. Er is weer geen stroom.  Kan mijn blog weer niet bijwerken. De solar is geweldig en ga weer met Gert Oonk lezen in de zitkamer.

binnentuin van het zusterhuis

lekker lezen voor het eten

Generator

Zondag 20 maart 2016

wachten op de operatie

boven het te behandelen oog een sticker

lunch met Frank, Gert O, Sr. Almaz, Gert K, Dr. Samuel

troebele lens eruit

Als de abba uitgeschreeuwd is en het koor zingt loop ik nog even naar de overkant, naar de kerk. De dames zingen fanatiek uit volle borst ritmisch en klappend. Als we daarna naar de eye-clinic willen gaan, want ze starten vandaag met opereren, horen we dat hun generator is uitgevallen. Er is het hele dorp voor de derde dag geen stroom. We overleggen en besluiten dat de eye-clinic onze net nieuwe mag lenen voor vandaag. Paulus wordt gebeld en we rijden met hem mee, halen onze generator op bij de Danka-clinic en brengen hem naar de andere kant van het dorp. Paulus inspecteert hun oude generator en komt tot de slotsom dan de spoel van de dynamo is doorgebrand. Alle oogheelkunde apparaten hebben stroom nodig. Het probleem is dat ze ook de airco in de OK hebben aangedaan. Je weet hoe dat gaat in Afrika. De stop van de generator slaat door. Dan doen ze in de plaats een ijzerdraad en de generator zelf brandt door. Einde generator. We zeggen dat ze de onze mogen gebruiken, maar de airco moet uitblijven. Ze zijn heel blij, want ze zijn 9 patiënten achter op schema. Wij met zijn vieren mogen om beurten meekijken bij een lensvervanging. Sloffen aan, muts op en mondkapje voor. Dr.Samuel, een Ethiopiër,  Is heel vriendelijke en legt alles uit. Geweldig om live te zien. We willen het alle 4 meemaken en laten de lunch er voor schieten. Dan komen ze later uit Danka onze lunch brengen en we eten met Dr. Samuel en hebben een gezellig gesprek.. De eye-clinic is een gezamenlijk project van de Daughters of Charity met Rotary Club Nakusp. Dat is een grensoverschrijdende club van Canada British Columbia en Idaho Amerika. Bij hen komt Dr. Jim een oogarts met een 5-tal helpers vandaan. Dr. Samuel wordt voor een week ingehuurd. Dan kunnen ze 2x zoveel patiënten doen.  In het tuinhuis staan massa’s mensen te wachten en op de banken tegen de clinic zitten patienten met hesjes aan, hoofdmutsjes op en een sticker met nummer boven het te opereren oog. Na de lunch wandelen we terug naar Danka. Om 4 uur zijn we uitgenodigd bij de moeder van Negassa, de scholier die bijklust met vertalen en gidsen. Een heel behoorlijk huis is het  met een zitkamer, keuken achter een gordijn en 2 slaapkamers. Negassa’s moeder zit al klaar met de koffie op houtskool en bloemetjes. We krijgen een bord en er komt een hele maaltijd. Wij nog zeggen dat we alleen voor de koffie komen. Dat werd niet geaccepteerd. We eten matig want om 7 uur zijn we uitgenodigd bij lady Almaz thuis voor de maaltijd. Een lang stuk grond hebben ze en we lopen een rondje langs de pepers die liggen te drogen, langs de waakhond en de ezel. Koffiestruiken zien we en gekapte stuiken voor brandhout. Dan nog een foto van Negassa, zijn moeder en zus bij de voordeur. We lopen terug langs het zusterhuis. De stroom is terug na 3 dagen afwezigheid. Om 7 uur worden we ontvangen bij Almaz, Sr. Bisrat gaat mee. Ze woont in een 1-kamer huis met een gordijn waarachter ze slapen met z’n 3-en. Almaz, haar dochter van 17 en zoon van 19. Toch is de kamer gezellig ingericht met kranten als behang. Het is een huisje naast dat van haar moeder. Ze is gescheiden en kan zich eigenlijk geen huis veroorloven. Ze heeft ons al een paar keer om geld gevraagd voor een nieuw huis. Daar kunnen we niet aan beginnen. We zijn er voor de tandheelkunde zeggen we. Ze heeft heel lekker gekookt. Lekker gekruide kip. Echt honger hadden we niet. Blij is ze met de haan in de mand. Bij het weggaan begroeten we haar moeder. Daarna gaan zij pas eten. De stroom is er nog en ik kan gelukkig mijn blog weer versturen. Sinds een week krijg ik geen mail meer op mijn mobiel. Werkte altijd. Vanavond krijg ik ineens van afgelopen week alle mail binnen. Bij de anderen hetzelfde. Het lijkt wel of de mail geblokt wordt of gecensureerd. Alle Amerikanen zijn gekomen. We waren er al bang voor. Ze zijn druk aanwezig. Gert Oonk en ik lezen tot ’s avonds laat in de zitkamer.

koffie bij Negassa

diner bij lady Almaz (in rood)